URZĘDY REPUBLIKI RZYMSKIEJ

Nazwa	Zakres uprawnień	Liczba	Kadencja	Sposób powoływania
Zgromadzenie Ludu	Powoływanie przedstawicieli i urzędników, decydowanie o sprawach wniesionych			Ogół uprawnionych obywateli
Senat	Rozpatrywanie spraw związanych z bezpieczeństwem państwa i jego finansami, polityką zagraniczną, zatwierdzanie cesarzy i namiestników prowincji	300 od I w. p.n.e. 600	dożywotnia	W miarę potrzeb z grona osób sprawujących wysokie urzędy
Konsulowie	Dowodzenie armią, władza wykonawcza	2	1 rok	Wybór przez przedstawicieli centurii
Pretorzy	Władza porządkowa i sądownicza	1 lub 2	1 rok	Wybór przez przedstawicieli centurii
Cenzorzy	Nadzór nad pracami publicznymi, prowadzenie spisów, ustalanie list senatorów i członków komicji	2	5 lat	Wybór spośród senatorów - seniorów
Trybuni ludowi	Obrona praw ludu prawo zwoływania zgromadzeń, prawo veta wobec decyzji urzędników	10	1 rok	Wybór przez zgromadzenie ludu
Dyktator	Pełnia władzy bez żadnych ograniczeń ze strony innych urzędników	1	6 miesięcy	Wybór przez senat w sytuacji zagrożeniu państwa
Kwestorzy	Pomocnicy konsulów zajmujący się sprawami finansów	4	1 rok	Wybierani przez komicja trybusowe

POCZĄTKI RZYMU

Romulus i Remus – legendarni bracia bliźniacy, rzekomi założyciele miasta Rzym.
Etruskowie (etr. Rasenna, gr. Τυρρηνοί Tyrrhenoi, łac. Etrusci lub Tusci) – lud zamieszkujący w starożytności północną Italię (Etrurię)
Latynowie (łac. Latini) – jedno z plemion italskich żyjące w regionie ujścia Tybru i Gór Albańskich, który został nazwany od nich Lacjum (Latium vetus). Najważniejszym miastem początkowo była Alba Longa (dziś Albano). Latynowie stworzyli cywilizację zwaną kulturą Lacjum.
Italikowie (łac. Italici) – plemiona indoeuropejskie, zasiedlające od połowy II tysiąclecia p.n.e. Półwysep Apeniński.
Patrycjusze (łac. patres - ojcowie) to uprzywilejowana, wyższa warstwa społeczna, która pojawiła się w okresie republiki, w starożytnym Rzymie
Plebejusze (łac. plebs - lud) – w starożytnym Rzymie warstwa społeczna, prawdopodobnie wywodząca się od ludów pobliskich, podbitych terenów lub osiedlających się w Rzymie.

LEGENDA O ZAŁOŻENIU RZYMU

Według jednej z najbardziej znanych wersji Romulus i Remus byli dziećmi westalki o imieniu Rea Sylwia i boga wojny Marsa. Ojciec ich matki, Numitor, król dynastycznego miasta Alba Longa, został strącony z tronu, przez uzurpatora a zarazem własnego brata Amuliusa. Nowo koronowany władca starannie zadbał o to, aby stary król nie doczekał się już potomków. Zamknął on Reę Sylwię w świątyni bogini Westy i przymusił do służby jako westalka, tym samym do złożenia ślubu czystości (zachowania dziewictwa). Jednakże wbrew wszelkim przypuszczeniom dziewczyna stała się po pewnym czasie brzemienną. Rea Sylwia wskazała za sprawcę jej stanu boga wojny Marsa. Inne wersje mitu głoszą, że Mars uwiódł ją podczas snu, jeszcze inne natomiast że w świętym gaju - dokąd wybrała się po wodę. Zaniepokojony Amulius zakopał kobietę żywcem za złamanie przysięgi, a urodzone przez nią bliźnięta kazał w koszu wiklinowym puścić nurtem Tybru.

Kosz z noworodkami zatrzymała szczęśliwie gałąź drzewa figowego. Tam znalazła chłopców wilczyca. Miała ona młode, więc również chłopców nakarmiła własną piersią. Przybranej matce pomagał też dzięcioł. Ich pomoc miała potwierdzić zatem twierdzenia Rei Sylwii dotyczące ojcostwa Marsa - bóg jakoby czuwał nad dziećmi. Pewnego dnia spostrzegł to pasterz Faustulus i zabrał bliźnięta do domu. Razem z żoną wychował ich na tęgich i pięknych młodzieńców.

Pewnego razu po bójce między pastuchami Numitora i Amuliusa Romulus i Remus znaleźli się u Numitora, który rozpoznał w nich swych wnuków. W trzech obmyślili plan obalenia Amuliusa. Bliźniacy zabili go i osadzili na tronie dziadka Numitora. Sami chcieli założyć swoje miasto w miejscu gdzie ich Faustulus znalazł. Ale zaczęli kłócić się, kto nada mu nazwę, postanowili więc wybadać wolę bogów. Zasiedli nocą do czuwania. Remus zobaczył sępów jako pierwszy. Było ich 6, a Romulus ujrzał je poźniej ale było ich dwanaście. Wszyscy uznali więc, że Romulus ma założyć miasto. Zgodnie z legendą Romulus założył Rzym w 21 IV roku 753 p.n.e., od którego Rzymianie liczyli lata. Zaorał on pewną przestrzeń ziemi, na której miało stanąć miasto. Remus nie mógł się pogodzić z tym że to Romulus założy miasto, ponieważ on zobaczył sępy jako pierwszy, więc Remus z pogardą powiedział do Romulusa „Silne miasto budujesz”, przeskoczył przez świetą bruzdę i został zabity przez brata.

Romulus sprowadził do swego miasta złodziei i przestępców będących pierwszymi osadnikami. Dla nich zbudował gaj - asylum, w którym każdy mógł znaleźć schronienie, bez względu na swoje winy. Z ich pomocą zabudował Rzym i otoczył go murem. W nowym mieście nie było jednak jeszcze żadnych kobiet. Romulus wybrał co piękniejszych mężczyzn i poszedł do pobliskich miast prosić, żeby kobiety zamieszkały z nimi w Rzymie. Ale nigdzie ich nie przyjmowano, ponieważ byli zbójcami. Romulus czekał, nie pozwalał na żadne przestępstwa. Gdy się uspokoiło urządził wielkie uroczystości i zaprosił na nie mężczyzn z pobliskich miast. Kiedy zabawa się rozpoczęła każdy Rzymianin porwał kobietę przy, której stał. Romulus porwał Sabinę Marsylię. Goście wrócili do domów bez żon i córek. Później poszkodowane miasta z Titusem, królem Sabinów na czele ruszyły zbrojnie na Rzym. Tymczasem kobiety przywiązały się już do nowych mężów. Prośbami i płaczem namówiły braci, ojców, mężów do zaprzestania wojny. Rzym połączył się z Sabinami. Pewnego razu Romulus został zakryty mgłą i stał się bogiem pod imieniem Kwirinus. Hersilia płakała po mężu, a aby przy nim być też stała się boginią pod imieniem Hora. Potem w Rzymie rządziło sześciu królów, aż zaprowadzono tam republikę.

PODBOJE ALEKSANDRA WIELKIEGO

Ateński Związek Morski, do którego należała większa część polis Greckich, które Ateny traktowały jako swoich poddanych

*Spar ta w tym czasie założyła Symachię Spartańską, która rywalizowała z Atenami

*po wojnie Peloponeskiej (grecko – greckiej) w latach 431 – 404 p.n.e. hegemonię w Grecji przejęła Sparta

2.Macedonia i panowanie Filipa II

* Macedonia była położona na północy Grecji

*społeczeństwo utrzymywało się z rolnictwa i gospodarki leśnej

*była to monarchia scentralizowana, podstawą tej polis była rozbudowana armia

*potęgę Macedonii zbudował Filip II, który po wygranej w 338 r.p.n.e. pod Cheroneą podporządkował sobie cała Grecję

*dalsze sukcesy przerwała nagła śmierć

3. Panowanie Aleksandra Macedońskiego

*objął władzę w 336 r.p.n.e.

*w 334 r.p.n.e. stłumił bunt Grecki i wyprawił się na Persję (posiadał 30 tys. piechoty i 5 tys. jazdy)

*w 334 r.p.n.e. odniósł zwycięstwo nad rzeką Granik oraz zdobył Serdes w Azji Mniejszej

*w 333 r.p.n.e. dotarł do Cilicji i wygrał w bitwie pod Issos, w tym samym roku odniósł zwycięstwo pod Gaugamelą i Persepolis

*w latach 332 i 331 r.p.n.e. podbił Egipt

*w latach 326 – 325 r.p.n.e. dotarł do doliny Indusu

*w 324 r.p.n.e. podbił Babilonię

*w 323 r.p.n.e. Aleksander umiera

*rozpoczął się ok. 20 letni okres walki o władzę po śmierci Aleksandra

*ok. 301 r.p.n.e. trzech najważniejszych dowódców armii Aleksandra podzieliło imperium na 3 części

FILOZOFIA I WYNALAZCY

1. Filozofia (umiłowanie mądrości) – narodziła się na przełomie VII i VI w.p.n.e. w Jonii w Azji Mniejszej. Początkowo stanowiła próbę wyjaśnienia świata bez odwoływania Siudo religii

2. Jońska filozofia przyrody – próbowała wyjaśnić świat przy pomocy jednego rodzaju substancji, z której składała się materia. Tales z Miletu twierdził, że budulcem świata jest woda, Heraklit z Efezu, że jest nim ogień, a Anaksymenes, że jest nim powietrze. Ponadto Heraklit z Efezu w myśl zasady „pana rei” uważał, że świat jest zmienny, ulega ciągłym przeobrażeniom. Natomiast Parmenides twierdził, że świat jest niezmienny, trwały. Demokryt z Abdery głosił atomistyczną budowę świata.

Sokrates – w swoich badaniach skupił się na moralności dobra i zła, szczęścia i nieszczęścia, wiedzy i ignorancji. Był filozofem „niewiedzy” twierdził, że ta świadomość jest największą mądrością. Twierdził, że istnieje bezwzględna prawda i dobro, które można poznać dzięki rozumowi.

Platon – był uczniem Sokratesa; uważał, że idealny świat to ten duchowy. W IV w p.n.e. założył Akademię Platońską; świat przyrody, który nas otacza jest zmienny, niedoskonałych, tymczasowy, zniszczalny i jest po prostu odbiciem świata idei.

Arystoteles – stworzył teorię „złotego środka”, a więc zachowania umiaru; powinniśmy mieć poczucie własnej wartości, dzięki niemu nastąpił rozwój logiki; był nauczycielem Aleksandra Wielkiego

3. Etyka i etycy

Etyka jest dziedziną filozofii, która zajmuje się moralnością, jest także zbiorem norm i zasad, które przyjmuje się za te właściwe; ojcem etyki był Sokrates

Cynicy – w życiu człowieka ważna jest tylko cnota i szlachetność, a wiedza i bogactwo powinny być mu obojętne; przedstawicielem był Diogenes z Synopy

Stoicy – głosili, że człowiek powinien dążyć do zachowania spokoju wewnętrznego, hartu ducha zarówno w obliczu szczęścia jak i cierpienia; przedstawicielem był Zenon z Kition

Epikurejczycy – uważał, że szczęcie polega na doznawaniu przyjemności fizycznych i zachowaniu wewnętrznego spokoju, natomiast nieszczęście to cierpienie fizyczne

Tales z Miletu – wykazał, że średnica dzieli koło na pół i sformułował zasadę proporcjalności odcinka

Pitagoras – opracował twierdzenie o długości boków trójkąta prostokątnego, założył słynną szkołę pitagorejczyków zajmujących się badaniami z zakresu matematyki i nauk przyrodniczych

Euklides – napisał „Elementy”

Tykitydes – znany historyk – napisał „Wojnę Peloponeską”

Klaudiusz Ptolemeusz – opracował mapę świata, na której za pomocą siatki kartograficznej umieścił z dużą dokładnością morza, góry, rzeki i miejscowości, uważał, że Ziemia jest kulą

Archimedes – określił przybliżoną wartość liczby π, sformułował zasadę wyporu cieczy, zbudował specjalną dźwignię, dzięki której można było podnieść ciężkie przedmioty, udoskonalił wielokrążek, skonstruował klepsydrę oraz śrubę wodną

ŚRUBA WODNA ARCHIMEDESA

KULTURA STAROŻYTNEJ GRECJI

Literatura Grecka:

a)liryka – Safona, Anakreont, Symonides

b)bajki – Ezop, Fryga

c)dramat –

*Ajschylos – „Siedmiu przeciw Tebom”, „Persowie”

*Sofokles – „Król Edyp”, „Elektra”, „Antygona”

*Arystofanes – „Ptaki”, „Żaby”, „Chmury”

Historiografia

a)Herodot – autor „Dziejów”

b)Tukitydes – „Wojna Peloponeska”

Malarstwo i rzeźba

*Fidiasz – posąg Ateny, Zeusa

Myron - Dyskobol

*ważna była dynamiczność postaci

*malarstwo wazowe (styl czerwonofigurowy i czarno figurowy) greckie amfory

*architektura: styl koryncki, dorycki, i joński

IGRZYSKA OLIMPIJSKIE

4 rodzaje igrzysk olimpijskich

*Igrzyska Olimpijskie – poświęcone bogu Zeusowi, odbywały się co 4 lata, pierwsze odbyły się w 776 r.p.n.e., a ostanie w 393 r.p.n.e.

*Igrzyska Pytyjskie – poświęcone bogu Apollinowi, pierwsze odbyły się w 582 r.p.n.e. w Delfach

*Igrzyska Istmijskie – poświęcone Posejdonowi, od 581 r.p.n.e.

* Igrzyska Nemejskie – poświęcone bogu Zeusowi w Nemei od 583 r.p.n.e.

Igrzyska trwały 5 dni

I - modlitwa do Zeusa, procesje i przysięga uczestników

II – konkurencja chłopców ( biegi, zapasy, walka na pięści)

III – konkurencja mężczyzn (biegi, zapasy, walka na pięści, skok w dal)

IV – wyścigi rydwanów na hipodromie, pięciobój oraz bieg hoplitów

V – święcenie zwycięzców, pomnik, wieniec laurowy

Pięciobój

*bieg

*skok w dal

*rzut dyskiem

*rzut oszczepem

Oddzielną konkurencją był pankration , czyli połączenie boksu i zapasów

Pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie odbyły się w 1896 r w Atenach, ich inicjatorem był baron Pierre de Coubertain

WIERZENIA STAROŻYTNYCH GREKÓW

Dwunastka olimpijska

*Zeus – pan ziemi, gromowładny

*Hera – żona Zeusa, opiekunka małżeństw

*Atena – bogini mądrości

*Apollo – bóg światła słonecznego, muzyki i wróżb

*Hefajstos – bóg kowali i rzemieślników

*Hades – pan podziemi

*Hermes – bóg kupców, wędrowców, złodziei

*Artemida –

*Posejdon – bóg mórz

*Afrodyta – goni piękności i miłości

*Ares – bóg wojny

*Hestia – opiekunka ogniska domowego

*Asklepios – bóg sztuki lekarskiej

Olimp – góra, na której mieszkali bogowie

Wyrocznia w Delfach – kapłanką przepowiadającą przyszłość była Pytia, którą odurzali ziołami i mówiła niezrozumiałe znania, których kapłani wyławiali przepowiednie

Akropol – wzgórze wokół którego „rosły” zabudowania. Wybudowano tam świątynie poświecone Atenie

WOJNY GRECKO - PERSKIE

Przyczyny wojen:

*zetknięcie się dwóch ekspansji greckiej (społeczno – gospodarczej) i Perskiej (militarnej)

*w połowie VI w.p.n.e. Persowie podporządkowali sobie terytorium Azji Mniejszej, trafiając na kolonie greckie

*na początku V w.p.n.e. Persowie stłumili powstanie koloni greckich w Azji Mniejszej

*w 494 r.p.n.e. Persowie spalili Ateński Milet co było bezpośrednią przyczyną wojny

3 wyprawy perskie:

a) 494r p.n.e.

*flota perska została rozbita, u przylądka Athos na Chalkidyce na morzu Egejskim (20 tys. ludzi zostało pokonanych przez sztorm)

b)490r p.n.e.

* dowódcy perscy zostali pokonani przez Miltiadesa pod Maratonem

SPARTA - GRECKIE PAŃSTWO MILITARNE

Położenie Sparty i jej ekspansja elitarna

*Sparta leżała w żyznej dolinie Eurotasu – Lakonii

*obejmowała południe Grecji czyli półwysep Peloponeski

*jej powierzchnia obejmowała 1100 km2, a po podboju Hesseni 4100km2

Struktura społeczeństwa spartańskiego:

*ludność Sparty dzieliła się na 3 grupy społeczne:

-Spartiaci

-Periojkowie

-Heloci

Na czele państwa stało dwóch królów z rodu Agiadów i Eury – patrydów

Spartiaci posiadali w pełni władzę w państwie, większość czasu poświęcali na szkolenia wojskowe

Perjojkowie byli wolni, zajmowali się handlem i rzemiosłem oraz służyli w piechocie

Heloci byli zależni od spartan i uprawiali ziemię

System polityczny Sparty:

a)dwaj królowie

*dowodzili wojskiem

*wypowiadali wojny i zawierali traktaty pokojowe

*stali na czele Geruzji (rada starszych)

b)Geruzja

*w skład wchodziło dwóch królów i 28 gerontów, w wieku powyżej 60 lat wybieranych przez Apellę (Zgromadzenie Ludowe)

*Geruzja przygotowywała wnioski na Apellę, a także była organem sądowniczym w sprawach o przelew krwi

c)Apella inaczej Zgromadzenie Ludowe. Uczestniczyli w niej wszyscy spartiaci, którzy ukończyli 30 lat, zbierało się raz w miesiącu

*zatwierdzało projekty Eforów

* Zatwierdzało kluczowe decyzje Geruzji

d) Eforoj (kolegium urzędnicze)

*w liczbie 5 urzędników powoływano ich na rok

*przewodniczyli obradą Apelli i Geruzji

*zajmowali się finansami państwa

*kierowali polityką zagraniczną, sądownictwem, a także nadzorowali proces wychowania młodzieży spartańskiej

DEMOKRATYCZNE ATENY

Położenie Aten

*znajdowały się na południu Grecji w Attyce

*były połączone z dwoma portami morskimi Pireusem (port handlowy) i Faleronem (port wojenny)

Początkowo Ateny były monarchią, a rządzili nimi królowie. Z czasem władzę przejęli Eupatryci (arystokraci). Najważniejsze funkcje sprawowało tzw. 9 archontów. Ustrój ten określano mianem oligarchii.

Reformy Solona w 594 r.p.n.e.

*ok. VII w.p.n.e. wybuchł konflikt o ziemię między Eupatrydami, rzemieślnikami, a chłopami

*w połowie VII w.p.n.e. władzę przejął Drakon, który wprowadził surowe ustawodawstwo drakońskie

* na początku Vi w.p.n.e. swoje reformy przeprowadził Solon:

-umorzył długi chłopów

-ogłosił amnestię dla niewolnych chłopów

-podzielił społeczeństwo Aten na 4 stany, w zależności od posiadanego majątku

- każdy ateńczyk miał obowiązek służby wojennej

- przedstawiciele I klasy wchodzili w skład Zgromadzenia Ludowego (Eklezja) oraz sądów przysięgłych

-100 przedstawicieli każdej klasy tworzyło radę czterystu

Kompetencje Zgromadzenia Ludowego:

*Zbierało się 4 razy w miesiącu

*decydowało o wojnie i pokoju

*zbierało się początkowo na Agorze

*uchwalało prawa

*decydowało o budowie świątyń i o nowych kultach

Reformy Klejstenesa 508 r.p.n.e.

*podzielił Ateny na jednostki zwane fyle

*było 10 fyl podzielonych na 100 demów

*50 przedstawicieli z każdej fyle tworzyło radę pięciuset, która posiadała klucze do skarbca oraz dysponowała pieczęcią państwa

Reformy Peryklesa:

*prowadził wynagrodzenia dla sędziów

*osobą biorącym udział w obradach zapewnił zwrot kosztów wydanych na drogę i pobyt w Atenach

*eklezja w czasach Peryklesa wybierała 10 strategów odpowiedzialnych na armię i flotę oraz 700 urzędników wybieranych drogą głosowania

*drogą losowania wybierano także sędziów

*wprowadził zasadę, że obywatelem może być tylko ateńczyk, którego rodzice są ateńczykami

Ostracyzm – rodzaj tajnego głosowania, podczas którego wolni ateńczycy wyskrobywali na glinianych skorupkach imiona osób podejrzanych o dążenie do tyranii i zasługujące na wygnanie z miasta na 10 lat

ŚWIAT HELLENÓW

Hellada – tak swój kraj nazywali Grecy, a więc była to Grecja

Położenie Grecji i warunki naturalne:

*leży na południu europy na półwyspie Bałkańskim

*oblewają ją wody morza Egejskiego, Kreteńskiego i Jońskiego

*panuje tam klimat śródziemnomorski latem ciepły, zimą wilgotny

*uprawiano zboże, winną latorośl i oliwki

Cywilizacja Minojska:

*trwała od III tysiąclecia p.n.e. do 1500 roku p.n.e. i rozwinęła się na Krecie

*nazwa pochodzi od władcy Minosa

*Minojczycy mięli dobrze rozwiniętą architekturę, rzemiosło, flotę

Cywilizacja Mykeńska:

*narodziła się ok. 2 tysiąclecia p.n.e., a upadła ok. XI w p.n.e.

*stworzyli ją Achajowie, głównym ośrodkiem było Mykeny na Peloponezie

Polis – państwa – miasta

Agora – rynek, miejsce spotkań

Wielka kolonizacja:

*miała miejsce na przełomie VIII i VI w. p.n.e.

*Grecy kolonizowali wybrzeża morza śródziemnego i Czarnego

* koloniści zajmowali się głównie uprawą ziemi, hodowlą oraz handlem z miejscową ludnością

Metropolia – rodzinna polis, z których pochodzili koloniści

KATALOG MORDERCZYCH USŁUG SŁOWIAŃSKICH

KATALOG MORDERCZYCH USŁUG SŁOWIAŃSKICH:
1. Darcie pasów z pleców, a potem wrzucanie do płonącego ogniska
2. Pal w dwóch wersjach:
a) nabijanie z  rozpędem na osadzony silnie w ziemi, dobrze zaostrzony pal
b) wbicie o obracanie ostrzapala, aż dotrze do wnętrzności
3. Przywiązanie za ręce i nogi do czterech wbitych w ziemię kołków i tłuczenie pałkami na śmierć.
4. Zamknięcie w chacie wraz z żywym dobytkiem i podpalenie.